If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Jeżeli jesteś za filtrem sieci web, prosimy, upewnij się, że domeny *.kastatic.org i *.kasandbox.org są odblokowane.

Główna zawartość

Przegląd wiadomości na temat fal podłużnych i poprzecznych

Przypomnij sobie, co wiesz o falach, na przykład czym różnią się fale podłużne od poprzecznych? Tłumaczenie na język polski: Fundacja Edukacja dla Przyszłości.

Pojęcia kluczowe

PojęcieZnaczenie
FalaDrganie, które przenosi energię i pęd.
Fala mechanicznaZaburzenie materii, które porusza się w ośrodku. Przykłady obejmują fale w strunie, dźwięk oraz fale na wodzie.
Prędkość faliPrędkość, z jaką się rozchodzi zaburzenie falowe. Zależy tylko od właściwości ośrodka, w którym fala się rozchodzi. Znane także jako prędkość propagacji.
Fala poprzecznaDrganie, w którym cząsteczki przemieszczają się prostopadle do kierunku rozchodzenia się fali.
Fala podłużnaDrganie, w którym cząsteczki przemieszczają się równolegle do kierunku rozchodzenia się fali.

Jak określić typ fali

W fali poprzecznej cząsteczki ośrodka poruszają się w kierunku prostopadłym do kierunku rozchodzenia się fali. Przykłady fal poprzecznych to drgania w strunie oraz zmarszczki na powierzchni wody. W poziomo ułożonej sprężynie falę poprzeczną możemy wytworzyć poruszając sprężyną pionowo w górę i w dół.
Rysunek 1: W fali poprzecznej części sprężyny poruszają się w płaszczyźnie pionowej w górę i w dół, podczas gdy zaburzenie falowe porusza się poziomo. Źródło: adaptacja rysunku opublikowanego w OpenStax College Physics. Oryginalny obraz z OpenStax, CC BY 4.0
W fali podłużnej cząsteczki drgają równolegle do kierunku rozchodzenia się fali. Przykładem fali podłużnej są zgęszczenia poruszające się wzdłuż sprężyny. Jeśli sprężyna jest ułożona poziomo, możemy wytworzyć w niej falę podłużną poprzez ściskanie i rozciąganie w kierunku poziomym.
Rysunek 2: W fali podłużnej części sprężyny i zaburzenie falowe poruszają się poziomo. Źródło: adaptacja rysunku opublikowanego w OpenStax College Physics. Oryginalny obraz z OpenStax, CC BY 4.0

Często spotykane błędy i nieporozumienia

Niektórzy czasami zapominają, że prędkość fali to nie jest to samo co prędkość cząsteczek w ośrodku. Prędkość fali mówi nam o tym, jak szybko poruszają się zaburzenia w ośrodku. Prędkość cząsteczek określa natomiast, z jaką szybkością cząsteczki oscylują wokół niezaburzonego stanu równowagi. Nie należy też tej prędkości mylić z zależną od temperatury prędkością pojedynczych cząsteczek ośrodka.

Dowiedz się więcej

For deeper explanations of transverse and longitudinal waves, see our video introduction to waves.
To check your understanding and work toward mastering these concepts, check out the exercise on identifying transverse and longitudinal waves.

Chcesz dołączyć do dyskusji?

Na razie brak głosów w dyskusji
Rozumiesz angielski? Kliknij tutaj, aby zobaczyć więcej dyskusji na angielskiej wersji strony Khan Academy.